O insanlar ki, orada saxlandıqları zamanı azadlıqda qalsaydılar, nə qədər böyük işlər görmüş olacaqdılar. Nə çox günahsız adamın haqqını müdafiə edəcək, nə çox qanunsuz əməllərin üstünü açacaq, nə çox siyasi proseslərə töhfə verəcəkdilər. Söz vaxtına çəkər elə. Məşhur araşdırmaçı – jurnalist Xədicə Ismayılın həbsindən bir il ötür. Bu bir ildə onun təcridxanada saxlanmasından Azərbaycan cəmiyyəti azmı uduzdu? Onun sözünün, səsinin, fikrinin yeri görünmürmü bu gün tamamilə bozlaşan media aləmində? Nə dəyişib ki, bir qələm sahibi olaraq Xədicənin prinsiplərində, baxışlarında və qətiyyətində bu zaman arasında? Heç nə dəyişməyib. Biz şüşə qəfəsdən, dəmir barmaqlıqlar arasından belə yenə onun pozitiv, cəsur mesajlarını, inad və ötkəmliklə “yola davam” çağırışını eşidirik. Anası Elmira xanımın insanı heyran buraxan davranışı və qüruru stimul verir Xədicələrin haqlı mübarizəsinə inanan bütün insanlara. Adını çəksəm, böyük bir siyahı yaranar. Çəkməsəm də bilsinlər ki, bu ölkəni candan sevən hər kəs onlara sözün həqiqi mənasında minnətdardır. Tarixin bu ağır sınaqlarından çıxdığınıza, əyilmədiyinizə, ideya və prinsiplərinə sadiq qaldığınıza, böyük bir nümunə yaratdığınıza görə var olun, dəyərli insanlar! Bu gün aramızdakı fərq bizim hərəkət trayektoriyamızın nisbətən geniş olmasıdır, sadəcə. Başqa hansı həqiqi azadlıqdan söhbət gedə bilər ki? Hamımız məhbəsdə yaşayan bir ölkənin insanlarıyıq sonunda.
10-cu və 8-ci platformalarda sadəcə 4 ay işləmişəm. Orda olan adrenalin və qorxu hissi ayrı olur. Orda olan qəza vəziyyəti, acınacaqlı şərait və s. ayrı olur.
Hər dəfə vertolyotdan düşəndə briqadamızın işçiləri bir ağızdan "düşün uşaqlar yenə bu xarabaya gəldik" deyərdilər.
Xarabanın içində 2 həftə keçirmək insanı ayrı cür xarab edirdi. Neft qaz borular səs küy və dayanmayan işlər.
Hər dəfə vertolyotdan düşəndə briqadamızın işçiləri bir ağızdan "düşün uşaqlar yenə bu xarabaya gəldik" deyərdilər.
Xarabanın içində 2 həftə keçirmək insanı ayrı cür xarab edirdi. Neft qaz borular səs küy və dayanmayan işlər.
Ustalar həmişə gecə vaxtı uzaqdan Azəri Çıraq platformalarına baxmağı sevərdi. Orda olan şəraitdən və işçilərin rahatlığından danışardı.
Bir dəfə nahardan qayıdan briqadanın qabağında "yolka" çökdü. Onlar nahardan biraz tez qayıtsaydı yolka qarışıq 5-10 nəfərdə suya düşəcəkdi. Bir sözlə orda hər an hər şey baş verirdi və verə bilirdi.
Bu insanlar həmin xarabaya kayflarından getmirdi. Çoxunun oxutdurduğu balası, baxdığı ailəsi və stol üstünə qoymalı olduğu çörək var idi. Fərhad dağı bir dəfə yarmışdı. Bu adamlar hər smendə bir dağ yarırmış kimi işləyirdi.
Həmin xaraba bir neçəsinin gördüyü son mənzərə oldu. Allah onların əməyinin əvəzini versin. Onların ailələrinin səbrini və dözümünü məhz elə onların biləkləri kimi güclü etsin! Allah rəhmət eləsin!
Ölkəmizdə isə bu bir trendə çevrilir. Mütləq kimlərsə ölür ki, hansısa təhlükəsizlik tədbirləri görülsün. Sonradan görülsün. Niyə sonradan?
Həmin platformalarda olan şəraitsizliyi illər öncə elə məhz o çıxarılan "qara resursun" hesabına düzəltmək olardı.
© Joshgun Karimov
Bir dəfə nahardan qayıdan briqadanın qabağında "yolka" çökdü. Onlar nahardan biraz tez qayıtsaydı yolka qarışıq 5-10 nəfərdə suya düşəcəkdi. Bir sözlə orda hər an hər şey baş verirdi və verə bilirdi.
Bu insanlar həmin xarabaya kayflarından getmirdi. Çoxunun oxutdurduğu balası, baxdığı ailəsi və stol üstünə qoymalı olduğu çörək var idi. Fərhad dağı bir dəfə yarmışdı. Bu adamlar hər smendə bir dağ yarırmış kimi işləyirdi.
Həmin xaraba bir neçəsinin gördüyü son mənzərə oldu. Allah onların əməyinin əvəzini versin. Onların ailələrinin səbrini və dözümünü məhz elə onların biləkləri kimi güclü etsin! Allah rəhmət eləsin!
Ölkəmizdə isə bu bir trendə çevrilir. Mütləq kimlərsə ölür ki, hansısa təhlükəsizlik tədbirləri görülsün. Sonradan görülsün. Niyə sonradan?
Həmin platformalarda olan şəraitsizliyi illər öncə elə məhz o çıxarılan "qara resursun" hesabına düzəltmək olardı.
© Joshgun Karimov
Pragmatizm, en basit tabir ile “yararcılık” ya da “faydacılık” anlamına gelmektedir. Peki, yararcılıktan kastedilen nedir?
Felsefi anlamda pragmatizm ya da yararcılık, uygulama ya da eyleme dökülmede faydacı bir anlayışın amaçlanması ya da bu yönde yorumlanabilmesi anlamında kullanılmaktadır. Bu düşünce tarzı, 1842’den 1910 yılına kadar yaşamış olan William James tarafından tanınır ve popüler hale getirilmiştir. Bu bağlamda geliştirilen teoriler, hem iyinin, hem de doğrunun teorisi şeklinde nitelenmektedirler. İyinin teorisi anlamında kullanılan faydacılık, refah odaklıdır (refahçıdır). Yani, en fazla faydanın sağlandığı ve zevk ya da tatmin bakımından değerlendirildiğinde en üst seviyede karşılık bulabilen yararların görülmesini amaçlanır.
Doğru teorisi olarak kullanılan faydacılık ise sonuç odaklıdır (neticecidir). Buna bağlı olarak, doğru hareket, bir durumun ya da kavramın, uygulanabildiği ölçüde gerçek olduğu fikrini merkeze almıştır. Yani, bir bilgi günlük ya da sosyal hayatta hiçbir işe yaramıyorsa, o bilgi yanlıştır. Ancak, bilgi işe yarıyorsa, kesinlikle doğrudur. Ampirizm ile de yakın ilgisi olan bu felsefi akımın, teorik düşüncenin tam tersi şeklinde tanımlamak, doğru bir yaklaşım olacaktır. Pragmatizm kelimesinin çıkış noktası, bir felsefi terim olan “pragma”dır. Eski Yunanca olan bu kelime, iş ve eylem anlamına gelmektedir. Pragmatik sözcüğü ise, anlam olarak “işe yönelik, eyleme dönük” demektir. Genel anlamda, Pragmatizm yerine “Faydacılık” terimi kullanılmaktadır.
Faydacılık, 18. yüzyıl’da, İngiltere’de, ilk olarak Jeremy Bentham ve aynı doğrultudaki bir takım düşünce adamları tarafından ortaya sürülmüştür. Ancak, fikrin temelinde bağdaştığı yer olarak ele alındığında, Epikür (Aipikuros) gibi antik Yunan filozoflarına kadar araştırılması ve bağlantı bulunabilmesi mümkündür. Faydacılık, ilk olarak belirli çevreler tarafından tartışıldığında, “en fazla mutluluk” temelinde analizler dile getirilmiştir. İlerleyen zamanda Bentham, “en büyük mutluluk prensibi” şekline yeni ve özgün bir tanımlama getirmiştir.
Bentham ve Epikür’ün yorum farkları, temelde çok basitti. Epikür tarafından getirilen faydacılık tanımında, “kişiyi en mutlu eden şeyin yapılması” anlamı varken; Bentham ise “herkesi en mutlu yapacak şeyin yapılması ve konuşulması gerektiğini” savundu. Yani, Bentham’ın kuramında, kişisel olmayan bir hedonizm vardı.John Stuart Mill, ünlü ve kısa bir yapıtı olan “Utilitarianism” kitabında, bir faydacı olmasına karşın “bütün zevklerin aynı değerde olmadığını” ileri sürmüştür. Bu savını da, o ünlü karşılaştırmasıyla desteklemiştir: “Mutsuz bir Sokrat (Sokrates) olmak, mutlu bir domuz olmaktan yeğdir.”
Farklı insanların zevklerinin ve buna bağlı olarak faydalarının karşılaştırılması çok zordur. Bu söylem de, faydacılık anlayışını eleştirenlerce sıklıkla söylenen bir argümandır. Bununla ilgili olarak, ilk faydacıların fayda analizini sayısal değerlere dökerek hesap edilebileceği fikri öne sürülmüş olsa da, bu asla gerçekleşmemiştir. Çünkü, birbirinden farklı insanların zevklerinin kıyas edilebilmesi ve hesaplanabilmesi, sadece pratikte değil, prensipte de imkansıza yakındır. Yıllar boyunca faydacılık, çeşitli yönlerden eleştirilmiştir. Bunlardan biri de, sağduyu ile faydacılığın çeliştiği önermesidir. Buna örnek olarak, kişinin kendi çocuğunu kurtarmasının, iki yabancıyı kurtarmasına tercih edileceği düşünüldüğünde, faydacıların iki yabancının kurtarılmasının gelecekte daha fazla mutluluk ve fayda potansiyeli taşıdığı savıyla çeliştiği anlatılmaktadır. Yani, kişi sağduyusuyla karar verince çocuğuna yönelecek, ancak faydacılıkla çelişecektir.
“Bir şey, uygulanabildiği ölçüde doğrudur”; şeklinde literatürde yerini alan faydacı önerme, bahsedilen şeyin herhangi bir özden yoksun olsa bile başarılı olabileceği ihtimali üzerinden de çokça eleştirilmiştir. Bunu anlamak için verilen örnekte, birbirinden farklı seçeneklere sahip çoktan seçmeli bir soru, hiçbir bilgi sahibi olmayan kişi tarafından bilerek ve isteyerek değil de rastgele cevaplandığında, cevabın doğru yanıtlanma ihtimalinde, faydacı anlayışa göre, o şey artık mutlaklık kazanmıştır. Yani, soruyu doğru ancak rastgele cevaplayan kişinin bilgili, eğitimli veya zeki olması, faydacılık anlamında pek de önemli unsurlar olmamaktadır.
Örneklerden çıkarılacak durum, faydacılıkta önemli olanın öz değil, biçim olduğu eleştirisidir. Olayların teorik akışından ziyade, pratikteki başarının mutlaklığına dayanan bir akım olma özelliği eleştirilmektedir. Pragmatizm, birçok alanda tartışılmış, teorik ve pratik olarak örneklendirilmiştir. Sonuç olarak, her türlü düşünce tarzına mensup fikir adamlarının, kendinden bir parça bulabildiği bu akım, savunucularına göre en uygulanabilir düşünce tarzlarından biri iken, eleştirenlerce de paradoks ve çelişkilerle dolu haldedir. Ne olursa olsun, faydacı anlayışın fikir dünyasına kattığı pek çok yenilik ve tartışma konusu bulunduğu, su götürmez bir gerçektir.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Pragmatizm Yazar: Baran Akçok
http://tr.wikipedia.org/wiki/Pragmatizm Yazar: Baran Akçok
Cenab-ı Allah bütün varlıkları yaratırken farklı özelliklerle yaratmıştır. *Ruslar ayıyı, *İngilizler aslanı, *Amerikalılar kartalı, *İspanyollar ise boğayı milli sembol saymışlardır. Peki Türkler? Neden başka bir hayvan değil de, "Gök yeleli Bozkurt’u" sembol edindi? Bozkurt’un özelliklerini temel olarak şu şekilde sıralamak mümkündür: 1- Bozkurtlar atasına bağlıdır; Bozkurt sürüsünden ayrılan bir erkek bozkurt, karşılaştığı bir kara kurt sürüsüne girer ve girdiği sürünün liderliğini alır. 2- Bozkurt özgürlüğüne düşkündür. Dünyada evcilleştirilememiş tek hayvan olma ünvanı, Orta Asya bozkurtlarındadır. Hayvan yakalandığında tüm hayvanların aksine, gırtlak kısmında bulunan, "öd" denen keseyi parçalar ve intihar eder. Bozkurt esareti kabul etmeyen bir varlıktır. Bozkurt’un boynuna tasma takıp bir kafese koyamazsınız. Bozkurt ölümü kabul eder, kendisini parçalar ve intihar eder. 3- Bir bozkurt, sadece yiyeceği kadarını avlar ve yavrusu olan bir hayvana saldırmaz, avlamaz. Bozkurt leş eti yemez. Kendi avını kendisi avlar. Başka havanların avladığı leşi yemez. 4- Bozkurtlar eşlerini kıskanırlar. Bozkurt dişisi asla bir kara kurtla çiftleşmez. Bozkurt yaşamında tek eş seçer. Eşi ölmeden başka eş aramaz. 5- Bozkurt sürüsü sağdan ve soldan giden öncüler, akabinde de göbekten gelen ana kuvvetle saldırırlar düşmanına. Bozkurt cesaretli ve ölümüne mücadele eden bir yapıya sahiptir, esareti kabul etmez. 6- Bozkurtların bir lideri vardır ve sürü o liderin emrinden çıkmaz. Bozkurt liderine bağlıdır, dinlenme anında da lideri etrafında koruma tedbirleri alır. Bozkurtlar avlamaları, toplu yaşama kurallarına uyma vb. açılardan bir sistem içerisindedirler, yani asildirler. 7- Bozkurtlar teşkilat halinde bir yaşam sürerler. Bozkurt ekip çalışması yapar ve hürriyetine son derece düşkündür. 8- Karda yürüyen 40 kadar bir Bozkurt grubunu takip etseniz ancak beş, altı ayak izi görebilirsiniz, o kadar dikkatli ve organizedirler. Çünkü grup, önde giden lider bozkurt’un ayak izlerine basarak ilerler. Bozkurtlar asla organizesiz ve plansız hareket etmez, avlanmazlar. 9- Bozkurtlarda bir yavrunun hem annesi, hem de babası ölse dahi yavru hayatta kalır. Bozkurtlarda grup hiyerarşisi buna müsaade etmez. Diğer grup üyeleri yavruyu evlat edinir ve kendi yavruları gibi büyütürler. 10- Türklerin sembolü, "Gök yeleli bozkurt"tur; yani “GÖKBÖRÜ”. Bu kurt türü sadece Orta Asya dolaylarında yaşamaktadır. Türk milleti Bozkurt’u bu taşıdığı özelliklerden dolayı kendine sembol edinmiştir.
Türkiyənin baş naziri Əhməd Davudoğlunun ölkəmizə səfəri ilə Azərbaycanın gepolitik balans yaratmaq siyasətinin son mərhələsi də iflasa uğradı. Bu iflas prosesi Qərblə Rusiya arasında Ukrayna böhranına görə yaranmış gərginlik dönəmində daha da dərinləşmişdi. Bu gərginlikdən sonra Azərbaycan birmənalı olaraq Rusiyanın yanında yer alaraq, həm də Qərbdən gələn demokartiya çağrışlarına sərt cavab vermək kursunu seçdi.Bundan sonra Azərbaycan Türkiyə və Rusiya arasınadakı xoş münasibətlərə əsaslanaraq balans siyasətini regional miqyasda təmin etməyə üstünlük verməyə başladı.
Ancaq bu mərhələ də uzun çəkmədi və Rusiya təyyarəsinin vurulması ilə Türkiyə və Rusiya arasında hərbi və siyasi qarşıdurma, Azərbaycanı da seçim qarşsında qoydu.
Əslində, Rusiya və Türkiyə arasında yaranan gərginlik ölkəmiz üçün olduqca mühüm geopolitik və geostrateji təsirə malikdir. Çünki Rusiya və Qərb arasında yaşanan qarşıdurma Azərbaycanı Rusiya təsirindən nəinki qopara bilmədi, əksinə, iqtidara imkan verdi ki, Şimal qonşusunun himayəsinə sığınaraq Qərbin demokratiya çağrışlarına müqavimət göstərsin. Ancaq bu dəfə vəziyyət fərqlidir. Türkiyə və Rusiya arasındakı qarşıdurmanın əhəmiyyəti, Azərbaycanı Rusiyadan ayrılmağa yetəcək təsirə malik olmasındadır.
Davudoğlu ilə İlham Əliyevin Bakıdakı mətbuat konfransında verdikləri mesajlardan aydın görünür ki, hakimiyyət o qədər həvəsli olmasa da, Türkiyənin tələb və istəklərini nəzərə almağa məcburdur. Azərbaycan tərəfi bu mövqeyi seçərkən burada yalnız Türkiyə ilə etno mədəni bağlılıq faktına görə hərəkət etmir. Davudoğlunun səfəri o dövrə təsadüf etdi ki, Amerika və Avropa Birliyi Türkiyəyə birmənalı dəstək nümayiş etdirdilər və bu da Türkiyənin Rusiya ilə qarşıdurmada beynəlxalq dəstəyini və gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmış oldu. Belə bir məqamda Azərbaycan seçim dünyadan təcrid olunmuş və getdikcə zəifləyən Rusiya ilə, ondan demokratiya tələbi olmayan, ancaq Qərbin regionumuzdakı əsas müttəfiqi rolunda çıxış edən güclü Türkiyə arasında etdiyini nəzərə alırdı. Buna görə də Türkiyə seçiminə üstünlük verildi. Aydındır ki, ən azı indiki mərhələdə iqtidarın mövqeyi Rusiya tərəfindən xoş qarşılanmayacaq.
Bu halda gözləmək olar ki, Azərbaycan iqtidarı öz ənənəsinə sadiq qalaraq Rusiyanını sakitləşdirmək üçün heç bir prinsip gözləmədən, anoloji mövqeyi Rusiya ilə də bağlı nümayiş etdirə bilər. Düzdür, bu nə qədər qeyri ciddi və təhlükəli bir addım hesab olunsa da, Azərbaycan iqtidarının mahiyyətini nəzərə aldıqda belə bir addımı heç də istsisna etmək mümkün deyil.
Təbii ki, bu halda Türkiyə ilə münasibətlərə xələl gələr və Davudoğlunun səfərinin də nəticəsi boşa getmiş olar. Bu isə Türkiyə ilə münasibətləri ciddi şəkildə pisləşdirə bilər. Ona görə də elə vəziyyət yaranıb ki, Azərbaycan iqtidarının ənənəvi prinsipsizliyi də artıq Rusiya və Türkiyə arasında balans yaratmağa imkan vermir. Bu baxımdan hazırkı mövqeyin davam etdiriləcəyi daha inandırıcı görünür.
Yuxarıda qeyd edildi ki, bu gün Azərbaycanın güclü regional oyunçuya çevrilən Türkiyənin yanında yer almasına təsir edən faktorlardan biri də Türkiyənin Qərbdən fərqli olaraq, hakkimiyyətdən demokratiya tələb etməməsidir. Proseslərin gələcək inkişaf istiqamətinə görə demək olar ki, bu müvəqqəti bir mərhələdir. Çünki Rusiya və Türkiyə arasında yaranan qarşıdurma Qərb blokundan uzaqlaşmış Türkiyənin özünün də Avropaya inteqrasiyasını gücləndirir. Bu da o deməkdir ki, regionda hərbi münaqişələr həll ediləndən sonra, demokratiya meyarı, təhlükəsizlik amilinin yenidən önünə keçəcək. Çünki bundan sonrakı mərhələdə dayanıqlı sülhün və əməkdaşlığın inkişafı, məhz demokratiya amilinə bağlı olduğu üçün, Türkiyə də müttəfiqi olduğu Qərbin təmsilçisi kimi demokratik dəyərlərin yayılmasında rol almağa çalışacaq. Bu həm də Türkiyənin praqmatik dövlət maraqlarına uyğundur,çünki regional liderlik təkcə iqtisadi və hərbi güclə əldə olunmur,bu həm də demokratik dəyərlər vizyonu daşımaq deməkdir.
ABŞ səfirliyinin Müdafiə Attaşesi polkovnik Kif Felter-in rəhbərliyi altında bir qrup səfirlik əməkdaşları bu yaxınlarda Azərbaycanın Xocasən kəndində ənənəvi Xaş yeməyini daddılar və həmçinin regionun mədəniyyəti və tarixi haqqında daha ətraflı məlumat aldılar.
**********************************************************************
A group from the U.S. Embassy recently enjoyed a traditional meal of Khash in Azerbaijan village of Khojasan and learned about the culture and history of the region. Defense Attache, Colonel Keith Felter, led the group in a toast.
